Vấn đề bạo lực trong game?

Hoà cùng sự phát triển của ngành công nghiệp game, bạo lực trong game dần thoát khỏi những hình thức thô thiển, truyền tải tính nghệ thuật, tư tưởng của game.

Bạo lực trong game – vấn đề nhức nhối của xã hội

Những năm gần đây, sự phát triển của game đã lôi kéo một bộ phận không nhỏ giới trẻ tham gia. Điểm tích cực của game là giúp người chơi rèn luyện kĩ năng suy luận, tăng cường phản xạ. Nhờ chơi game, game thủ hiểu biết hơn về công nghệ thông tin. Nhiều người trở thành bạn bè thân thiết qua thế giới ảo…

Nhưng ưu điểm của game đã bị che lấp bởi nhược điểm, và đáng tiếc đó đều là những hạt sạn “to đùng”. Ngay cả ở những quốc gia phát triển như Anh, Mỹ, sự nhìn nhận cũng không tích cực hơn.


Thật khó để một người có thể cảm tình với game khi đọc được những mẩu tin như thế này: Một thanh niên 17 tuổi dùng dao đâm chết một cậu bé da màu 14 tuổi với tài liệu hướng dẫn là video game Manhunt (Báo cáo của Viện Stirling, Anh) hoặc Video game ngày càng khuyến khích trẻ em chống lại cha mẹ (Bản tin của NBC, Mỹ).

Ở Đức, một game thủ Counter Strike đã xả súng vào 16 người không quen biết. Gần đây, một thanh niên Mỹ 18 tuổi đã cưỡng bức và đâm chết một cô gái 16 tuổi sau khi chơi Dungeon and Hunter Online. Bản thân các thủ phạm chưa hề có tiền án. Vì vậy, trò chơi trực tuyến bị kết tội là nguyên nhân trực tiếp dẫn tới những tội ác tàn khốc kể trên. Không một lời biện minh, giả thuyết này lập tức được đa phần xã hội tán đồng.


Những vụ án chấn động dư luận khiến nhà chức trách không thể ngồi yên. Chính phủ Anh đã lên một chương trình nghiên cứu về mối liên hệ giữa game bạo lực và đời thực. Nhiều bang của Mỹ rà soát nghiêm ngặt những game bạo lực hạng nặng như Grand Theft Auto. Trung Quốc, Australia, Đức, Canada từng càn quét không thương tiếc dòng game bạo lực… Cả xã hội đang nhìn nhận game bạo lực như một thứ ma tuý, một loại virus phá hoại những giá trị đạo đức tốt đẹp.


Sự thật, game bạo lực có phải là nguyên nhân của mọi tội ác?

Năm 2004, Viện Stirling tổ chức nghiên cứu mối quan hệ giữa bạo lực trong game và đời thực. Đối tượng nghiên cứu là các thanh niên dưới 21 tuổi. Phương pháp nghiên cứu rất đa dạng: phỏng vấn, tổng hợp, so sánh … dựa trên các tài liệu đáng tin cậy trong khoảng thời gian từ 1984 – 2004.

Qua khảo sát, các nhà khoa học đã nhận ra sự thay đổi đại điểm chơi game: từ các quán game chuyển về gia đình. Điều này đồng nghĩa với trách nhiệm thay đổi từ các chủ quán game chuyển sang các bậc phụ huynh. Chính cựu thủ tướng Anh Tony Blair đã tuyên bố cha mẹ phải có trách nhiệm lựa chọn game để tránh những tác động tiêu cực.


Người chơi có nhiều lựa chọn hơn: chơi game trên console, PC hoặc chơi online, chơi trên điện thoại di động. Các hình thức quảng cáo, tiếp thị đã tiến bộ vượt bậc. Vì thế, thanh niên sống trong đô thị lớn ít nhiều đều bị tác động bởi các trò chơi.

Nhưng nếu nói game là nguồn gốc của các tệ nạn xã hội thì không chính xác. Nhóm nghiên cứu nhận thấy trò chơi điện tử có thể làm tăng lượng andrenaline trong cơ thể, khiến người chơi trở nên hung hăng hơn. Thực tế là, không có bằng chứng liên hệ giữa các trò game bạo lực và bạo lực ngoài đời thực.

Vậy là có thể khẳng định cho tới nay khoa học cũng chưa chứng minh được game tác động trực tiếp tới hành vi của con người. Trở lại với sự kiện đang gây xôn xao nước Mỹ. Nếu thủ phạm không chơi game trước khi gây tội ác mà làm một việc khác, như đi bơi chẳng hạn, liệu chúng ta có buộc tội bơi lội là nguồn gốc của tội ác?


Những định kiến kiểu này đã từng xảy ra. Khi một loại hình giải trí đang được ưa chuộng, chúng thường bị cho là “rẻ tiền”, “suy đồi”. Chẳng hạn ở Mỹ, người ta từng coi nhạc jazz là tác nhân gây nên chứng nghiện rượu của phụ nữ (thập niên 20) hoặc truyện tranh dẫn đến phạm tội chưa tới tuổi vị thành niên (thập niên 50). Rốt cuộc, chưa ai tìm ra mối liên hệ giữa các hình thức này.

Hơn nữa, chúng ta đã có các hệ thống phân loại game rất hữu ích. Chẳng hạn, nếu game dán nhãn “M” có nghĩa là người trên 18 tuổi sẽ làm chủ được cảm xúc trước những gì diễn ra trong game. Nhìn vào ký hiệu trên bìa đĩa, người chơi có thể lựa chọn được game phù hợp. Cách làm này nhẹ nhàng và khoa học hơn là giám sát con cái không được tới gần máy chơi game.


Như vậy, video game (và cả game online) không phải là nguồn gốc của tội ác. Một hành vi phạm tội là kết quả của một chuỗi sự kiện, những dồn nén, áp lực… Cần phải phân tích game kết hợp với các loại cá tính, hoàn cảnh của đối tượng. Và cũng cần cân nhắc trong từng thời điểm cụ thể, game có gây ra tác hại hay không.

Lối thoát cho game bạo lực

Trước đây, trong các game hành động, bắn súng thì yếu tố bạo lựa luôn được đề cao. Giống như phim ảnh, bạo lực là một chiêu câu khách an toàn. Một bộ phim (hay một trò chơi) có nhiều màn đánh đấm, những chiêu kết liễu kinh hoàng… dễ dàng “cháy sạp”. Tuy vậy, khi nhu cầu của người thưởng thức cao hơn, bạo lực thuần tuý đã không còn đất sống. Để tồn tại, bạo lực phải trở thành một phần trong ý đồ nghệ thuật của tác giả.


Bioshock, Heavy Rain là đại diện của xu hướng này. Điểm chung của hai game này là cốt truyện được đầu tư kĩ lưỡng. Vẫn có các pha hành động, bắn súng dữ dội nhưng đều phục vụ cho nội dung game.

Trong Bioshock, các pha hành động đều được tính toán kĩ lưỡng. Tất cả nhằm nêu bật chủ đề tình thương cứu rỗi con người khỏi những cô đơn giá lạnh. Heavy Rain còn vươn tới một đẳng cấp khác. Game rất tiết chế các pha hành động. Mỗi lần nhân vật gương súng là một lần người chơi căng thẳng. Theo quan niệm của nhà sản xuất, cầm súng là đứng trước ranh giới giữa thiện và ác.


Trong Metro 2033, thậm chí nhân vật người hùng chỉ duy nhất một lần chĩa súng vào con người. Đây là một tình tiết có trong tiểu thuyết nguyên bản. Nhà sản xuất Huw Beynor nói rằng, nếu được làm lại, ông cũng chỉ cho nhân vật chính bắn một phát súng dẫu cho khẩu súng của anh ta đã nạp đầy.

Như vậy, bạo lực trong game đã không còn là bạo lực, nó trở thành một phần của câu chuyện. Với lợi thế tác động mạnh mẽ tới thị giác, các màn hành động có thể đóng vai trò điểm nhấn trong game. Cường độ các màn hành động có thể giảm xuống, thay vào đó là những câu đố hay những yếu tố hình ảnh âm thanh khác. Lẽ tất nhiên là, khi bạo lực mang tính nghệ thuật, nó sẽ không còn chịu “tiếng oan” đồng loã với tội ác.